4 lưu ý khi thiết kế nhà ở cho gia đình có người lớn tuổi
Thiết kế và bài trí không gian như thế nào để hợp môi sinh và tập quán dành cho người cao tuổi, nhất là trong những căn nhà Việt với nhiều thế hệ cùng chung sống là điều không hề dễ.
Việc chung sống 3 – 4 thế hệ dưới một mái nhà khá phổ biến trong truyền thống Á Đông trước đây. Tuy sang thời hiện đại có nhiều biến động về cơ cấu gia đình nhưng vai trò của người cao tuổi vẫn không hề sút giảm, đặc biệt ở các giai đoạn con cháu cần sự trợ giúp của ông bà – cha mẹ, và khi khả năng kinh tế của người trẻ chưa đủ vững vàng để ra ở riêng. Bởi vậy, khi bài trí không gian hợp môi sinh và tập quán dành cho người cao tuổi còn gặp khá nhiều bất cập.
Đa số phòng dành cho người già với vị trí chủ yếu nằm ở tầng thấp, diện tích vừa phải, có phòng vệ sinh riêng bên trong hoặc dùng chung bên ngoài, nội thất đơn giản và đa phần là hay dùng đồ cũ đã qua nhiều năm sử dụng kê vào…Điều này dẫn đến thực tế không gian cho người cao tuổi luôn bị sơ sài hoặc bừa bộn, thiếu sự đầu tư cả về vật chất lẫn tinh thần. Để dần khắc phục các yếu điểm này, sau đây sẽ là những điều mà bạn cần phải đặc biệt chú ý khi thiết kế nhà cho người cao tuổi.
Tránh ở nhà chung cư cao tầng
Nhà chung cư cao tầng sẽ khiến cho người già cảm thấy chóng mặt. Hơn nữa, trong cấu trúc căn hộ và tiện ích công cộng chung cư hiện nay có nhiều điểm chưa phù hợp với người cao tuổi, không tốt với sức khỏe và thói quen sinh hoạt của họ.
Các tòa chúng cư xen kẽ nhau, che khuất tầm nhìn, không gian eo hẹp tạo ra sự ngột ngạt dễ ảnh hưởng đến sức khỏe của người cao tuổi. Hơn nữa, nơi đây cũng ít yếu tố thiên nhiên và thiếu đi sự giao đãi xóm giềng, thiếu góc tâm linh. Trong khi đó giới trẻ trong nhà mải miết đi làm đi học… Đi làm suốt ngày, tối về lên mạng, cuối tuần hay nghỉ lễ rủ nhau đi chơi xa… khiến các cụ càng cô đơn trong căn hộ. Thậm chí, một số cụ sau thời gian lên chung cư ở với con cháu đã hồi hương về quê để được gần cảnh xưa lối cũ, an hưởng tuổi già trong nếp nhà có điều kiện vật chất không bằng thị thành.
Đảm bảo sự thiết thực, tiết giảm và thân thiện
Ai rồi cũng đến lúc già, và khi ấy đa số đều quay về với các giá trị cũ và không gian gần gũi thiên nhiên, cây cỏ, đồ đạc lưu giữ nhiều kỷ niệm, ký ức. Vì vậy chúng ta nên nhìn lại các đặc trưng không gian thuần Việt của nhà xưa để liên hệ với nhu cầu bài trí hợp với người cao tuổi hiện nay: đó là sự thiết thực, tiết giảm và thân thiện.
Ngôi nhà dù có hiện đại cỡ nào thì một góc hoài niệm đậm chất Việt cũng sẽ không làm giảm đi giá trị. Giao hòa được thiên – địa – nhân, đó là đích đến của nghệ thuật bài trí nhà cửa hợp trời đất, hợp lòng người, mà người cao tuổi có đủ trải nghiệm để cảm nhận và sử dụng đúng mức.
Mang thiên nhiên vào nhà
Ngay cả người Tây phương với tư duy rất rạch ròi, ít sống chung các thế hệ với nhau, khi xây dựng trung tâm dưỡng lão cũng đều đặt yếu tố thiên nhiên và giao tiếp xã hội lên hàng đầu.
Do đó, không gian cho người cao tuổi yếu tố thiên nhiên và các mối quan hệ giao tiếp bên ngoài cũng rất quan trọng. Cụ thể là cần khuôn viên nhiều cây xanh và lối đi dạo, có góc đánh cờ, thưởng trà, câu lạc bộ người cao tuổi, tại đây cũng có thể nuôi một số con vật thanh cảnh như chim chóc, cá cảnh…
Chú ý đến cách bài trí nội thất
Nội thất không gian phòng người già cần đơn giản, dễ xử lý và bảo trì, tránh ngóc ngách phức tạp không cần thiết. Vì vậy các tiêu chí chung để thiết kế trong cho không gian người cao tuổi Việt phù hợp, đó là:
- Không gian mở: Sử dụng vật liệu xanh, tiết kiệm và dễ thay đổi, dễ bày biện. Yếu tố mở cũng cần hiểu là mở và đóng linh hoạt, khi cần thì đón nắng gió tự nhiên, khi muốn có thể khép lại kín đáo bằng rèm kéo và bàn ghế dạng cơ động. Nếu không gian gia đình bạn hơi hạn hẹp, đọc thử bài viết: 7 cách bố trí cực chuẩn cho nhà chật thêm thoáng rộng.
Hệ thống đèn chiếu sáng cũng vậy, ưu tiên công năng, còn các loại đèn chùm, đèn rọi ánh sáng gắt, đèn hắt nhiều tầng nấc… nếu muốn dùng thì phải cân nhắc kỹ vì có thể không phù hợp với tâm sinh lý và thị giác của người cao tuổi, phức tạp cho quá trình sử dụng và lãng phí.
- Không gian tĩnh: Trọng tính giao tiếp nhưng cần tránh xô bồ vì người già không ưa ồn ào! Cho nên vị trí và không gian cho người già vẫn nên tránh trục giao thông qua lại, tránh bít bùng ngăn cách thâm u, nhưng phải giữ được sự tĩnh lặng, tinh sạch và thiền định. Điều này có thể làm được nếu đặt phòng người già gần phòng thờ hoặc phòng thiền, thư phòng, khuất phía sau tránh xe cộ ồn ào.
Việc đặt phòng người già gần thư phòng, nơi tâm linh hoặc có chỗ tiếp đón bạn bè rất cần thiết cho quá trình giao tiếp của các cụ, giảm bớt sự cô đơn, có một lối sống vui vẻ tích cực.
- Không gian mộc: Với những vật liệu thân thiện có sẵn ở Việt Nam như tre – gỗ – gốm giúp nội thất phòng người già đủ độ ấm nồng hơn so với những chất liệu hiện đại vốn bị xem là lạnh và cứng.